Microsoft word - artikel_balans_dwanglicentie-#727651-v1-akdpvw.doc

Dwanglicenties: een bedreiging voor innovatie?
Op 4 mei jl. besloot Brazilië het octrooi van het Duitse farmaciebedrijf Merck op het
levensverlengende AIDS-medicijn Efavirenz te doorbreken middels een dwanglicentie.
Tot dit besluit kwam de Braziliaanse regering omdat Merck niet bereid was om de
Braziliaanse overheid hetzelfde kortingsvoorstel te doen als zij aan de Thaise regering
had gedaan. Brazilië eiste op die grond een korting van 60% terwijl Merck niet verder
wilde gaan dan 30%.
Dwanglicenties als deze hebben vanzelfsprekend een enorme financiële impact op
farmaceuten. Het verbaast dan ook niet dat Merck teleurgesteld is door de Braziliaanse
beslissing. Merck stelt dat het besluit niet in het belang is van AIDS-patiënten in de
wereld omdat door de beslissing een belangrijke stimulans tot innovatie wordt
weggenomen. Merck vindt dat zij haar prijs moet kunnen differentiëren afhankelijk van
het ontwikkelingsniveau van en het aantal HIV-geïnfecteerden in het land dat een
korting wenst. Aangezien het ontwikkelingsniveau van Brazilië hoger ligt dan dat van
Thailand, was Merck niet bereid tot een prijsdaling van hetzelfde niveau.
De vraag of dwanglicenties gerechtvaardigd zijn, is natuurlijk voornamelijk een politieke.
Omdat het antwoord op de vraag grote bedrijfseconomische gevolgen kan hebben voor
innoverende bedrijven en patiënten in ontwikkelingslanden, komt de vraag vaak aan de
orde op WTO-bijeenkomsten. Uitgangspunt bij de behandeling van de vraag is bijlage
1c bij het WTO-Verdrag, de TRIPs-Agreement (TRIPS). TRIPS garandeert enerzijds
twintigjarige octrooibescherming in alle aangesloten landen. Anderzijds geeft zij in
artikel 8 de aangesloten landen kort gezegd de mogelijkheid om passende maatregelen
ter bescherming van de volksgezondheid te nemen, (vooral) in geval van misbruik van
IE-rechten zoals octrooien op medicijnen.
De beslissing van Brazilië heeft dus op zich een juridische basis, over de reikwijdte van
artikel 8 TRIPS en de vraag wanneer sprake is van misbruik bestaat echter veel
discussie. Merck zal zich op het standpunt stellen dat in ieder geval geen sprake is van
misbruik van haar octrooirechten omdat zij haar prijsbeleid rechtvaardigt middels een
koppeling aan objectieve indicatoren zoals het ontwikkelingsniveau van het land en het
aantal AIDS-patiënten.
Dwanglicenties in Nederland
Ook de Nederlandse Octrooiwet creëert enkele situaties waarin dwanglicenties mogelijk
zijn. Hierbij kan gedacht worden aan de licentie in het algemeen belang, de licentie in
het belang van de verdediging van het land en de licentie wegens niet-toepassing.
Dergelijke dwanglicenties zijn echter zeer zeldzaam. Een dwanglicentie die wel wordt
toegepast, is de licentie voor ‘afhankelijke octrooien’. Dit zijn octrooien die niet
deugdelijk kunnen worden geëxploiteerd zonder ook een ouder octrooi toe te passen.
Van de dwanglicentie wegens afhankelijkheid kan gesteld worden dat deze
dwanglicentie een stimulans voor innovatie oplevert doordat andere partijen er door in
staat worden gesteld om verbeteringen op een octrooi van een ander te exploiteren.
Ook de dwanglicentie voor afhankelijke octrooien heeft echter aan belang ingeboet.
Onder invloed van TRIPS is het criterium waaraan moet zijn voldaan om in aanmerking
te komen voor deze licentie aangescherpt. Hierdoor kan alleen nog maar een
dwanglicentie wegens afhankelijkheid worden verkregen voorzover in het octrooi ten
behoeve waarvan de licentie wordt aangevraagd, een belangrijke technische
vooruitgang van aanzienlijke economische betekenis is belichaamd.
Dwanglicenties voor andere IE-rechten
In uitzonderingsgevallen kunnen ook andere IE-rechten zoals het auteursrecht middels
een met een dwanglicentie vergelijkbare constructie doorbroken worden. Dit kan kort
gezegd aan de orde zijn indien een derde een product op de markt wil brengen waar
een licentie op het IE-recht voor nodig is, dat nieuw is en waar een reële vraag naar is
in welke vraag niet wordt voorzien door de houder van het IE-recht. Een dergelijke
situatie is bijvoorbeeld aan de orde geweest in de arresten Magill en IMS/ Health van
het Europese Hof van Justitie uit respectievelijk 1995 en 2004.
Auteur: Martin Hemmer
AKD Prinsen van Wijmen
Gepubliceerd in: Balans, mei 2007

Source: http://www.akd.nl/media/275928/implementatie%20handhavingsrichtlijn%20intellectuele%20eigendom%20per%201%20mei.pdf